Begin 2026 vertrekt de eerste koelcontainertrein tussen Valencia, Barcelona en Rotterdam. Fresh on Track wil bewijzen dat versproducten per spoor en binnenvaart een volwaardig alternatief zijn voor wegtransport. Projectleider Eric Mekenkamp (Buck Consultants International) ziet kansen: ‘Als het volume stijgt, ontstaat een product dat echt kan concurreren met wegvervoer.’
De voorbereidingen voor Fresh on Track lopen inmiddels drie jaar. In die periode zijn marktverkenningen gedaan, internationale partners aangehaakt en volumes onderzocht. Mekenkamp: ‘Vers gaat nog nauwelijks per spoor. Daarom moet je het stimuleren, promoten en samen ontwikkelen.’ De trein moet onder meer sinaasappels, tomaten, zachtfruit, Nederlandse exportproducten en - op termijn - zalm uit Noorwegen vervoeren.
FreshRail ontwikkelt het commerciële treinproduct en brengt verladers bij elkaar. Naast Bakker Barendrecht, Ahold en Coop zijn ook andere verladers betrokken. ‘Zonder betrokken verladers krijg je het volume niet dat nodig is voor een stabiel product’, zegt Mekenkamp.
Corridor naar Oslo
De nieuwe verbinding vormt de ruggengraat van het programma. De eerste trein vertrekt naar verwachting begin 2026 en rijdt vervolgens wekelijks, met vertrek op dinsdag en aankomst op vrijdag. De dienst moet een jaar lang draaien. ‘Na een half jaar willen we opschalen naar hogere frequenties’, zegt Mekenkamp. ‘En parallel lopen al gesprekken om de corridor naar Oslo te ontwikkelen.’
Internationale samenwerking is essentieel benadrukt Mekenkamp. Spanje werkt nauw mee om de overslag in Barcelona – noodzakelijk door verschillen in spoorbreedte - zo efficiënt mogelijk te maken. ‘Er wordt gewerkt aan nieuwe wagons die die overslag kunnen versnellen of zelfs overbodig maken,’ aldus Mekenkamp.
Voor verdere groei is inzicht in data belangrijk. Het ministerie van I&W ontwikkelt een monitoringstool die maandelijkse prestaties analyseert. ‘We maken een dashboard: hoe rijdt de trein, waar zitten knelpunten, hoe zijn de lead times? Dat is nodig om kwaliteit te verbeteren en verantwoordelijkheid helder te krijgen.’
Volume opbouwen
Onderzoek toont inmiddels aan dat grote versstromen tussen Zuid- en Noordwest-Europa zich goed lenen voor vervoer per spoor. Ook verbindingen met Italië, Oost-Europa en Scandinavië staan op de radar. ‘We willen een olievlekwerking’, zegt Mekenkamp. ‘Als een klein deel al verschuift naar spoor, levert dat enorme winst op.’
Het volume opbouwen blijft echter de grootste uitdaging. ‘We spreken met tachtig tot honderd bedrijven die interesse hebben om aan te sluiten’, zegt hij. ‘Zo’n vijftien haken nu aan bij de start. Hoe meer verladers instappen, hoe stabieler en aantrekkelijker het treinproduct wordt.’
Verbreding project naar binnenvaart
Nieuw is het plan om het project te verbreden naar de binnenvaart. In de Rotterdamse haven draait een pilotshuttle tussen Maasvlakte en Waalhaven, die Fresh on Barge wil doortrekken richting Venlo en Duisburg. ‘Nederland is van oudsher een binnenvaartland. Het ligt voor de hand om ook die kracht te benutten bij verstransport.’
Daarnaast verkent het programma nieuwe treinconcepten zoals trailers on trains, bedoeld om niet-kraanbare trailers per spoor te vervoeren. ‘Dat deel van de markt zit nu vrijwel volledig op de weg. Als je dat multimodaal krijgt, maak je echt impact.’
De provincie Zuid-Holland is trekker en mede-financier van Fresh on Track, maar haar rol gaat verder dan projectfinanciering alleen. Het programma is ingebed in bredere regionale logistieke strategieën, zoals Verspact Dutch Fresh Port en Verspact Westland, waarin overheid, haven, kennisinstellingen en bedrijven samenwerken aan een toekomstbestendige verslogistiek.
Deze agenda’s zetten in op modal shift naar spoor en binnenvaart, de ontwikkeling van gekoelde containerhubs, digitale keteninformatie en efficiëntere verbindingen tussen haven en achterland. Ook het Realisatiepact Rotterdam en omstreken draagt bij aan die infrastructuur en kennisontwikkeling. ‘Zuid-Holland heeft veel onderzoeken mogelijk gemaakt’, zegt Mekenkamp.
‘Maar als nieuwe corridors worden ontwikkeld, komen ook andere regio’s en buitenlandse partners aan boord.’ De trein wordt daarmee onderdeel van een bredere beweging om de versketen te verduurzamen en beter te verbinden met Europese afzetmarkten.
Solide basis
De aandacht vanuit de markt groeit. Fresh on Track was dit jaar zichtbaar aanwezig op beurzen als Fruit Logistica en Fruit Attraction, waar veel buitenlandse partijen interesse toonden. ‘Er is echt potentieel en het is nodig, want multimodaal vervoer komt niet vanzelf van de grond.’
Ondanks alle uitdagingen die goederenvervoer per spoor met zich meebrengen, overheerst optimisme bij Mekenkamp. ‘We zetten nu de eerste echte stappen. De trein rijdt straks elke week. De monitoring komt op orde. Belangrijke verladers zijn aangesloten. En we breiden uit naar binnenvaart en nieuwe corridors. Zo ontstaat een alternatief dat echt werkt.’