Autonoom varen: de toekomst op Brabantse waterwegen

Autonoom varen kan de binnenvaart efficiënter, duurzamer en toekomstbestendiger maken. Maar om dat potentieel te benutten, moeten techniek, wetgeving en vertrouwen hand in hand gaan. Dat bleek recent in Breda tijdens een inspiratiesessie over autonoom varen, georganiseerd door het Topcorridors-programma en MCA Brabant.

Autonoom varen: de toekomst op Brabantse waterwegen
Beeld: Foto: ZULU Associates

De kleine Brabantse vaarwegen blijken een ideale proeftuin voor experimenten met autonoom varen. Tijdens de bijeenkomst kwamen vertegenwoordigers van overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen samen om de stand van zaken en toekomstvisie te bespreken. De ambitie: toegroeien naar slimme schepen op slimme corridors.

Stefan Yzewyn (North Sea Port), lid van de werkgroep Autonoom Varen binnen Topcorridors, benadrukte dat de binnenvaart zich voorbereidt op een systeemsprong. ‘We focussen op de logistieke toepassing van technologie, de waardepropositie en de businesscase. Eind dit jaar leveren we een ontwikkelagenda op en starten we de dialoog met de markt. Ook verkennen we waar we zelf in projecten kunnen participeren.’

Autonoom varen maakt deel uit van het project Autonoom Varen en Rijden binnen het MIRT-programma Topcorridors. Via platforms als VIAV en SMASH! worden praktijkproeven, kennisdeling en samenwerking gefaciliteerd. De Corridor Zuid moet daarbij een blauwdruk worden voor veilig, duurzaam en digitaal transport.

Patrick Potgraven (Rijkswaterstaat, programmamanager Smart Shipping) lichtte toe dat het hier niet alleen om onbemand varen gaat, maar vooral om het automatiseren van nautische taken. ‘Met ondersteunende techniek kunnen we veiligheid, duurzaamheid en concurrentiekracht verbeteren. Veel bemanningsleden zijn op leeftijd. Smart Shipping helpt bij het verbeteren van arbeidsomstandigheden én het aantrekkelijker maken van de sector.’

Autonoom varen: de toekomst op Brabantse waterwegen

Sinds april dit jaar mogen schepen tot 20 meter onder voorwaarden volledig onbemand varen. Potgraven ziet kansen voor ‘varende lopende banden’ tussen plants of voor stadslogistiek. ‘Het zijn kleine schepen zonder technische en bemanningseisen, waardoor we relatief eenvoudig praktijkervaring kunnen opdoen. Dat maakt het mogelijk om voorwaarden bij te stellen zonder direct de wet aan te passen.’

Slimme technologie op het water

Ook op technologisch vlak worden stevige stappen gezet. Donald Baan (Shipping Technology) presenteerde de BRAIN-technologie: een AI-hub aan boord die vaart op data. ‘Veel stuurhutten zijn tegenwoordig varende thuiswerkplekken. Dat is niet altijd veilig of efficiënt. Onze trackpilot ondersteunt schippers, vermindert het brandstofverbruik en maakt automatisch de geplande koers inzichtelijk voor andere schepen.’

Volgens Baan varen er inmiddels meer dan 100 binnenvaartschepen met deze technologie, die ook gebruikt wordt om verwachte aankomsttijden (ETA’s) automatisch te delen. ‘Zo zetten we stappen richting geautomatiseerd varen. En dat loont: sommige verzekeraars geven tot 50 procent korting als deze systemen aan boord zijn.’

Antoon van Coillie (Zulu Associates) bracht tijdens de sessie een inspirerende visie mee vanuit Vlaanderen. Zijn bedrijf werkt aan volledig elektrische, onbemande schepen als de ZULU MASS en X-Barge. ‘De binnenvaart staat voor grote uitdagingen: een verouderde vloot, personeelskrapte, hoge emissies. Automatisering is geen disrespect voor het vakmanschap van schippers – het is juist nodig om de sector toekomst te geven.’

Laag energieverbruik

Zulu ontwikkelt energiezuinige schepen met modulaire batterijpakketten, gebouwd zonder accommodatie of machinekamer. ‘Zo verlaag je het energieverbruik drastisch. En dankzij remote control door vaarwegexperts blijft veiligheid gewaarborgd. De Vlaamse overheid past deze zomer de regelgeving aan om deze vorm van onbemand varen mogelijk te maken’, aldus Van Coillie.

De Binnenvaartkrant, die verslag deed van de sessie, citeerde Van Coillie: ‘Je moet bestaande aannames ter discussie durven stellen. De modal shift vindt niet plaats omdat de schepen te groot zijn. Voor korte afstanden zoals tussen Antwerpen en Rotterdam heb je juist kleine, slimme schepen nodig die 24/7 kunnen varen zonder bemanning aan boord.’

Uit de inspiratiesessie kwam een helder en hoopvol toekomstbeeld naar voren: autonoom varen is een vergezicht, maar er worden continu stappen gezet richting uitvoering. Met nieuwe regelgeving, slimme technologie en duurzame op termijn autonome vaartuigen staat de binnenvaart aan de vooravond van een revolutie. Het Topcorridors programma neemt met dit project een voortrekkersrol: efficiëntere, goedkopere en groene binnenvaart. 

  • Logo ministerie van Infrastructuur en Waterstaat
  • Logo North Sea Port
  • Logo Port of Amsterdam
  • Logo Port of Moerdijk
  • Logo Port of Rotterdam
  • Logo provincie Gelderland
  • Logo provincie Limburg
  • Logo provincie Noord Brabant
  • Logo provincie Noord-Holland
  • Logo provincie Zuid-Holland
  • Logo provincie Zeeland