Verslogistiek heeft voorbeeldfunctie bij digitalisering Topcorridors

Het doel van de werkgroep waar bedrijven en overheden in samenwerken (zie kader, red) is om ketens digitaal te maken. “We hebben de opdracht gekregen om de Topcorridors voor en met haar gebruikers stap voor stap te ontwikkelen naar een concurrerend, duurzaam, digitaal verbonden, veilig en veerkrachtig multimodaal goederenvervoersysteem”, zegt Onland. “Dan heb ik het niet over techniek, want technologie is overal. Het gaat bij ons over het helpen bij digitale transformaties. Kortom, over samenwerken en in die samenwerking data delen. Met nieuwe mogelijkheden kan je je dus ook als keten anders organiseren. Automatiseren kan niet zonder organiseren. Onze strategie is dan ook het creëren van samenwerkingsverbanden, communities, en vervolgens het digitaliseren en digitaal verbinden van deze communities. Dit doen we als eerste bij de bovengemiddelde knooppunten. Precies zoals in de communities van de Haven Rotterdam en Schiphol al gebruikelijk is. Dat alles onder het motto: alleen ga je sneller, samen kom je verder.” 

Over de werkgroep digitalisering
 In de werkgroep digitalisering zijn het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Rijkswaterstaat, Prorail, de provincies Zuid-Holland, Limburg, Gelderland, Noord-Brabant en Havenbedrijf Rotterdam vertegenwoordigd. De partijen pakken de projecten vaak in samenwerking met de knooppunt Gemeentes of de programma’s Digitalisering Infrastructuur Logistiek en Topsector Logistiek op.  Lees meer op de website van Topcorridors. 

Het verschil maken op drie gebieden 

De werkgroep heeft volgens Onland gekozen voor drie gebieden waarmee het een verschil wil maken. “Allereerst op het gebied van het digitaliseren van binnenhavens. Knooppunten moeten in de overgang naar duurzaam vervoer draaischijven worden. Dat is een belangrijk onderdeel. Daar komen alle modaliteiten namelijk bij elkaar. Elke haven kiest zijn eigen walstroom, zijn eigen havenmanagementsysteem en zijn eigen apps. Een schipper kan gek worden van al die verschillen. Wat we willen is gelijk aan de parkeerapps van tegenwoordig: ‘ik heb misschien wel een andere app dan jij, maar we kunnen wel in elke stad parkeren.’ Daarvoor moet je aan de achterkant het proces zo organiseren dat aan de voorkant iedereen met zijn eigen app alle voorzieningen van een binnenhaven kan zoeken, boeken en verrekenen. Daar heb je een tussenlaag voor nodig. Die wordt gebouwd op de basisdata-infrastructuur. Die tussenlaag wordt van de samenwerkende binnenhavens. Daarmee kunnen softwareontwikkelaars en gebruikers bij alle havens terecht om daar digitaal zaken mee te doen.” 
 

Menukaart aan voorzieningen voor de verslogistiek 

Nummer twee is digitalisering van de verslogistiek. Hier spelen meerdere projecten. Eén is het digitaal ontsluiten van agrologistieke bedrijventerreinen langs de verscorridor. Hukema: “Eigenlijk gaat dit over hetzelfde probleem als bij de binnenhavens. Goederenvervoer in de verslogistiek bestaat uit vele losse partijen en met allemaal eigen operationele systemen. Idealiter kan elke trucker of vervoerder te zijner tijd met zijn eigen software de menukaarten inzien. Wat kan hij aan voorzieningen gebruiken op de hubs die hij of zij aandoet? We zien ook dat die hubs niet meer single purpose zijn, maar multi purpose worden. Ook als gevolg van ruimtegebrek. Je kunt bij de hub niet alleen maar parkeren, maar er zijn ook voorzieningen voor reefers of clean energy waar je onder meer kunt opladen. Die hubstrategie wordt uitgewerkt in het knooppunt Rotterdam en we verkennen opschaling naar andere knooppunten op de corridor.” 

Inzichtelijke logistieke stromen

Nummer drie is supply network visibility. Onland: “Johan Cruijff zei ooit: ‘Je gaat het pas zien als je het door hebt.’ Als iemand vraagt of zo’n hubstrategie wel handig is op die plaats, dan moet je daar een antwoord op hebben. Dat begint bij het inzichtelijk maken van vervoers- en verkeerstromen, logistiek ruimtebeslag, enzovoorts. Als je dit inzichtelijk hebt gemaakt, volgen er meer scenariovragen. Als ik een functie aan de vervoerstromen toevoeg, hoe anders gaan die stromen dan lopen? Welke omgevingsanalyse moet je doen, rekening houdend met je gebiedsgerichte aanpak? Met een digital twin-benadering kunnen we samen modelleren en simuleren zodat we zonder grootschalige investeringen in infrastructuur tot optimalisering van goederenstromen komen. Dat gaat over samen zien en samen doorhebben. We maken zo met elkaar keuzes over de schaarse ruimte, mensen en middelen. Maar bovenal gaat dit over samen sturen op impact op basis van een gezamenlijk beeld en feiten.”

Antwoorden over elkaar heen leggen

Stap één in de aanpak is het bevragen van partijen in de knooppunten. Onland: “Waar heb je al gedigitaliseerd? Waar zou je dat nog willen? Wat verwacht je dan van je partners in jouw keten? Als je dat tien keer individueel uitvraagt en je legt de antwoorden over elkaar heen, dan heb je een hele sessie te pakken. Dan krijg je een goed beeld van de digitaliseringbehoefte van het knooppunt. Voor het knooppunt Tilburg hebben we dat gedaan. Ook voor Venlo en nu dus voor community van verslogistiek.” Marcus Hukema is senior, beleidsadviseur economie van de provincie Zuid-Holland. Hij heeft een focus op verslogistiek. “Agrologistieke partijen gaven aan dat zij potentie zien in digitalisering als enabler om de gewenste modal shift en efficiëntievergroting door te voeren. Ook zien ze de potentie om een betere afstemming tussen knooppunten, hubs, terminals en transport te realiseren. Ook de aangesloten partijen bij Topcorridors zagen deze potentie. Dat ook vanwege nieuwe initiatieven in het digitale landschap, zoals het programma Digitale Infrastructuur Logistiek. Dat programma onderzoekt en stimuleert het slimmer inzetten van data-uitwisseling in het goederenvervoer.” 

Vier kansrijke thema’s 

Hukema wijst op een verkenning die half juli is opgeleverd door GCI, Topcorridors en de Provincie Zuid-Holland. Daaruit blijkt dat we vier kansrijke thema’s voor de digitalisering van de verslogistiek herkennen. Dat is allereerst de digitalisering van zichtbaarheid van vervoersbewegingen. Ten tweede het al eerdergenoemde ontwikkelen van de digitale ondersteuning voor containerhubs. Als derde is een slimmer, digitaal importproces met Douane en de NVWA verkend. En meer zichtbaarheid van inkomende bloemenstromen vanuit het buitenland. Tijdens het verssymposium van 8 november hebben we niet alleen die kansen bekeken, maar kregen we ook de verscommunity voor het eerst aan één grote ronde tafel bij elkaar. Ongeveer dertig mensen. De partijen moeten even wennen aan het multidisciplinaire communitydenken en het bouwen van netwerken. Maar na de uitleggen daarover kwam veel energie los en hebben we een begin gemaakt van een community. Het begint met een netwerk van mensen die elkaar willen vertrouwen en iets nieuws willen proberen.”

Stap voor stap naar het einddoel 

“Naast de drie projecten die we als werkgroep laten uitvoeren en begeleiden, hebben we als matchmaker van informatiediensten en corridorgebruikers vele digitaliseringsprojecten op de radar staan”, vervolgt Onland. “Deze portfolio van projecten en partijen organiseren wij in een to the sun-model (zie afbeelding, red.). De zonnestralen uit dit model zijn als het ware een stappenplan voor de digitale transitie die ons in het goederenvervoer gezamenlijk voor ogen staat: Je brengt partijen bij elkaar die hetzelfde doel nastreven. Je creëert samen met hen bewustwording en urgentie. Je spreekt spelregels en protocollen af voor samenwerking. Je begint met experimenteren. Dan krijg je een groepsschaal te pakken. Op een gegeven moment wordt het geavanceerder. Dan wordt het een wendbare zwerm. Dan ga je werkende oplossingen opleveren. Om die te voeden heb je een goede kwaliteit aan data nodig. En zo kom je, stap voor stap, naar het einddoel.”     
Onland tot slot: “Het doel van Topcorridors is een concurrerend, duurzaam, digitaal verbonden, veilig en veerkrachtig multimodaal goederenvervoersysteem, waarmee capaciteit en kwaliteit van alle modaliteiten en infrastructuur optimaal kan worden ingezet

Symposium verslogistiek: wat werd er besproken? 
Tijdens het symposium was Bart Kuipers (Erasmus Universiteit) facilitator, schetste Michiel Jak (Jak Consultancy) het belang van verslogistiek voor Zuid-Holland, ging Anne Saris (Havenbedrijf Rotterdam) in op de digitalisering van agrologistiek in de Rotterdamse haven en ging Onland in op de prioriteiten van de werkgroep digitalisering Topcorridors. Na de pauze vertelde Hans Moonen (CGI) hoe hij tot de vier kansrijke aangrijpingspunten was gekomen en volgden de vier thema’s. Marten van der Velde van Portbase sprak over meer digitale ondersteuning bij het verder ontwikkelen van containerhubs. Mathijs Jacobs van het CBS zette uiteen wat de opbrengsten zijn van het vergroten van inzicht in vervoersbewegingen. Hoe kan digitalisering bijdragen aan een slimmer importproces van toezichthouders, was de hamvraag die Peter Verbaas (NVWA) beantwoordde. Als laatste vertelde Marlies Zantinge (Royal FloraHolland) over hoe digitalisering kan worden ingezet voor meer zichtbaarheid in de inkomende bloemenstroom.